Waarom is mijn puber zo emotioneel? Waarom kan mijn puber zo slecht plannen? Een paar vragen die je jezelf als ouder misschien afvraagt als je kind in de puberteit zit. Veel van het gedrag van je puber heeft te maken met de ontwikkeling van de hersenen gedurende deze periode. Meer inzicht in het brein van je puber kan je helpen om meer empathie te hebben in bepaalde situaties en je puber de helpende hand te bieden. In deze blog ga ik dieper in op het brein van je puber. We kijken naar de verschillende hersengebieden die in ontwikkeling zijn, het gedrag van je puber en hoe je hier het beste mee kan omgaan.
Ook goed om te weten: de ontwikkeling van het puberbrein gaat op zijn minst door tot 23 jaar.
Het brein en het gedrag van je puber
Het is heel belangrijk om te weten dat je puber zich anders gedraagt dan een volwassene omdat zijn/haar hersenen anders werken dan jouw hersenen. Hij of zij gedraagt zich niet expres dwars of vergeetachtig om jouw dag lastig te maken, al lijkt het soms wel zo! De hersenen bestaan uit verschillende structuren, die ieder een eigen functie hebben. Op jonge leeftijd zijn deze hersengebieden flexibel, rijpt het ene hersengebied sneller dan het andere en is de communicatie tussen de verschillende gebieden niet optimaal. Deze hersenontwikkeling heeft grote invloed op het gedrag van je puber.
Voorbeeld: Je puber vertoont roekeloos gedrag zonder na te denken over de gevolgen. Het gebied voor emotionele kicks is in gang gezet. Het gebrek aan een rem kan dan voortkomen uit een ander gebied wat nog niet zover ontwikkeld is. Deze tijdelijk onbalans blijft totdat de hersengebieden een nieuwe balans vinden. Je kan je puber ondersteunen door belangstelling te tonen en empathisch te zijn, want je puber wil graag gezien en erkent worden. Door echt contact te maken kan je samen het gedrag bespreken en op zoek gaan naar een andere manier om dit te uiten die jouw behoefte (ik wil dat mijn kind veilig is!) en de behoefte van je puber erkent.
LEES OOK:
4 stappen om echt contact te maken met je opstandige puber
Hormonen en het brein van je puber
De start van de puberteit begint in het brein bij de hypothalamus. De hypothalamus is een onderdeel van de hersenen of preciezer gezegd, van het limbisch systeem. De hypothalamus begint met een toename in de afscheiding van GnRH (Gonadotropin-releasing hormone), wat vervolgens de hypofyse – een klier onder de hersenen die hormonen aanmaakt en reguleert – in actie brengt. Hormonen hebben grote invloed op de ontwikkeling van de hersenen, ze zorgen bij je puber o.a. voor veranderingen in seksuele interesse en sterkere stemmingswisselingen.
Voorbeeld: Je puber is het ene moment lief en het andere moment ineens aan het schreeuwen en schelden tegen je. Weet dat dit te maken heeft met hormonen en hersengebieden die nog rijpen en niet goed met elkaar communiceren. Je puber doet het beste wat hij/zij kan in het moment, ook al is het pijnlijk en heftig voor jou. Het enige wat je kan doen is ruimte geven en (proberen) niet mee te gaan in het emotionele drama. Als de rust is wedergekeerd kan je proberen het gesprek aan te gaan vanuit compassie in plaats van verwijt.
Hersengebieden die actief zijn in het brein van je puber
Er zijn drie belangrijke hersenstructuren in ontwikkeling in het brein van je puber: de amygdala, het striatum en de prefrontale cortex. De amygdala is betrokken bij het aansturen en verwerken van verschillende emoties. Het striatum is bij emoties betrokken en bij motivatie en beloning. De prefrontale cortex bij functies als plannen, impulsbeheersing en doelgericht handelen. De ontwikkeling van deze hersengebieden zie je terug in bijvoorbeeld moeite hebben met plannen, emoties die alle kanten op gaan en gevoeligheid voor motivatie en beloning.
Voorbeeld: Je puber kan bergen werk verzetten als het om iets leuks gaat, maar heeft moeite huiswerk op tijd te maken. Ook hier is het zinvol om eerst echt contact te maken en erachter te komen waarom je puber moeite heeft met huiswerk. Pubers zijn gevoelig voor motivatie, dus een grotere motivatie aanreiken die je puber aanspreekt in plaats van alleen: je moet je huiswerk nu eenmaal op tijd maken kan een goede en effectieve manier zijn.
Wil je het boek Sex Safe bestellen? Klik hier.
Wil je het lesmateriaal bestellen? Klik hier.
De prefontale cortex (cognitieve functies en ratio)
https://lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/001/391/880/RUG01-001391880_2010_0001_AC.pdf
https://www.nrc.nl/advertentie/onvz/een-kijkje-in-het-puberbrein
https://www.sensi-orthopedagogie.nl/nieuwsbrieven/ontdekkingstocht-door-het-puberbrein/
https://www.sensi-orthopedagogie.nl/nieuwsbrieven/ontdekkingstocht-door-het-puberbrein/deel-ii-het-emotionele-puberbrein/
https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0091302216300632
https://onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.1002/hbm.21052